We kennen, voelen en proeven allemaal wel de magie zodra het woord ‘Trappistenbier’ valt, je een fles koopt en zeker wanneer je het drinkt. Het is een kleine wereld van enkele brouwerijen, en let op ”geen biertype”! Vaak wordt gedacht dat een Trappistenbier een stijlsoort bier is en al snel geassocieerd met donkere zware bieren. Dit is echter niet zo, de bieren worden door Monniken van de orde der Cisterciënzers gebrouwen en kan ieder soort bier zijn wat ze willen maken. Eerlijk gebied mij te zeggen dat ik deze blog het liefst had geschreven nadat ik alle locaties bezocht zou hebben, maar dat is gewoon weg niet zo. Dit blijft echter wel een doel maar voor nu zijn het er slechts 3 van de 11. Toch wil ik je graag meenemen in de wereld waar het gebed en bierbrouwen hand in hand samen gaan.

De geschiedenis voor het officiële Trappisten bier.

Het trappisten bier zoals we dat vandaag de dag kennen kent al een langere geschiedenis dan dat het eerste officiële Trappisten bier is gebrouwen.

We gaan al terug naar 820 na Chr. dat er in de abdij van Sankt Gallen in Zwitserland al bier wordt gebrouwen door de monniken. Tot 1796 was dit enorm populair en had inmiddels bijna iedere middeleeuwse abdij een eigen brouwerij. Echter kwam hier een eind aan ten tijde van de Franse Revolutie. De Fransen namen kerkelijke bezittingen in beslag, kloosters werden gesloten, afgebroken of verkocht. De monniken vluchtte naar iedere Europese uithoek.

Als we nog verder terug gaan was het al in de 6e eeuw dat de heilige Benedictus van Nursia zijn kloosterregel schreef, deze luidde;

Regula Benedicti, over het gebed en arbeid.

Volgens Benedictus moesten monniken geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aan de abt afleggen, en moesten zij zich toeleggen op “ora et labora”: bidden en werken. De regel van Benedictus zorgde voor een ritme van acht uur lang bidden, acht uur lang werken en acht uur lang rusten, wat een belangrijk uitgangspunt werd in het gehele kloosterleven. De volgelingen van Benedictus van Nursia verspreidden zich uit over Europa totdat een groep monniken zich in 1098 uit onvrede afscheidde en een nieuwe orde vormde: de Cisterciënzers.

Ondanks dat het eerste trappistenbier in België gebrouwen werd, vind het zijn echte oorsprong in Frankrijk. Trappisten of de officiële naam ‘cisterciënzers’ zijn monniken die behoren tot de Cisterciënzerorde van de Strikte Observantie. Deze kloosterorde werd in 1098 opgericht in de abdij van Cîteaux in Bourgondië, Frankrijk. De naam trappist is in de loop der eeuwen in de volksmond ontstaan naar aanleiding van de hervorming van de orde binnen de Franse Abdij Notre Dame de la Grande Trappe. Aan deze abdij hebben de trappisten ook hun naam te danken.

Als we het de dag van vandaag dus over trappistenbier hebben, gaat het enkel over bier gebrouwen door trappisten binnen de abdij, na de periode van 1796. Het allereerste officiële trappistenbier is afkomstig van het Belgische Westmalle (wat al gebrouwen werd sinds 1934), dit was een tripel trappistenbier.

Authentic Trappist Product

Vaak wordt gedacht dat een Trappistenbier een stijlsoort bier is en al snel geassocieerd met donkere zware bieren. Dit is echter niet zo, de bieren worden door Monniken van de orde der Cisterciënzers gebrouwen en kan ieder soort bier zijn wat ze willen maken. Trappisten bier is niet een merk of een bepaalt type bier, het zegt meer over hoe en vooral door wie het gemaakt is en kent een officieel keurmerk ‘Authentic Trappist Product’.

Er zijn 3 eisen waar een trappisten bier aan moet voldoen om het Authentic Trappist Product te mogen dragen:

1. Trappisten bier moet altijd binnen de muren van een abdij gebrouwen worden,
2. onder toezicht van monniken,
3. en de opbrengst is voor de gemeenschap en charitatieve doelen.

Dit officiële keurmerk geldt voor 5 jaar en wordt toegekend door de 'Internationale Vereniging Trappist'.

De 10 trappisten brouwerijen.

Er zijn nu maar rond de 10 trappisten brouwerijen over de hele wereld:

1. "Chimay" van de Abdij Notre-Dame de Scourmont in Chimay, België
2. "Engelszell" van Stift Engelszell in Engelhartszell, Oostenrijk
3. "La Trappe" van de Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot, Nederland
4. "Orval" van de Abdij Notre-Dame d'Orval in Villers-devant-Orval, België
5. "Rochefort" van de Abdij Notre-Dame de Saint-Rémy in Rochefort, België
6. "Tre Fontane" van de Abdij Tre Fontane in Rome, Italië
7. "Tynt Meadow Trappist Ale" van de abdij van Mount Saint-Bernard in Coalville (Leicestershire), Verenigd Koninkrijk
8. "Westmalle" van de Abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart in Westmalle, België
9. "Westvleteren" van de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren, België
10. "Zundert" van de Abdij Maria Toevlucht in Zundert, Nederland
11. Er was tot 2022 een 11de trappisten brouwerij maar deze wordt niet meer geproduceerd, te weten: Spencer (VS)

Zundert.

Na een heerlijke wandeling met een nawinters zonnetje door het bos van Zundert richting het klooster en ‘Abdij Maria Toevlucht’. Tijdens deze wandeling vertelde Henri Reuchlin ons mooie geschiedenis verhalen waardoor we helemaal in de sfeer van monniken kwamen.

“De Abdij Maria Toevlucht is gesticht door de Abdij van Koningshoeven, nu bekend van de La Trappe bieren’, vertelt Reuchlin. "Er moest een klooster komen om vluchtelingen uit Frankrijk op te vangen omdat daar de situatie voor de monniken van de orde der Cisterciënzers van de Stricte Observantie, zoals de trappisten officieel heten, nijpend was. In de 17e eeuw is deze afsplitsing van de Citserciënzers ontstaan en veel later erkend als een aparte kloosterorde. Ze voelen zich wel nauw verwant aan de Cisterciënzers, maar zijn, zoals de naam zegt, strikter in het naleven van regels. Via een rijke dame kwam deze plek in Zundert beschikbaar en enkele broeders van Koningshoeven vestigden zich in Zundert. Maar de situatie in Frankrijk verbeterde en de Franse trappisten zijn nooit gekomen. Toch besloot de abt van Koningshoeven dat de abdij in Zundert kon blijven bestaan.

De Monniken hier zijn zogeheten ‘Contemplatieve monniken’, deze leven in de inkeer en scheppen ruimte voor bezinning of con. Monniken leven in een dagritme naar het aan Benedictus toegeschreven devies ’Ora et labora’, ‘bid en werk’ waar het gebed een centrale plaats inneemt. Dit houdt in dat ze een leven leiden met een dagorde dat rust, eenvoud, regelmaat, bescheidenheid en evenwichtigheid biedt. Hun leven bestaat uit gebed, lezing van schrift, meditatie, arbeid en leven in de gemeenschap. Labora betekend arbeid wat inhoud is dat ze hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien en solidair met de medemens kunnen leven, dat ze een dagorde hebben en dat ze god in alles verheerlijken.

Brouwerij ‘De Kievit’.

Op de plek waar nu Brouwerij ‘De Kievit’ staat begonnen de monniken in 1900 met het handelen in koeien, om zo zelfvoorzienend te zijn. Toen het boerenbedrijf eindigde zochten ze een andere manier om zelfvoorzienend te blijven. Het moest iets zijn wat bij hen paste, niet alleen de activiteit maar ook de opbrengsten. De monniken hoeven er niet aan te verdienen, enkel opbrengsten om te kunnen leven en de rekeningen te betalen.

ndanks dat de monniken niets met bier hadden, was er toch een visie. Deze luidde: Het bier moest een origineel speciaal bier zijn dat eigenzinnig is met gebruik van kruiden uit de omgeving van Zundert om zo de omgeving te proeven. Aangezien de Monniken dan ook echt helemaal niks van bier brouwen wisten verliep hun ontdekkingsfase niet zonder slag of stoten waardoor ze de hulp van bierkenner en adviseur Henri Reuchlin hebben ingeschakeld. Dit was geen gemakkelijke klus aangezien de Monniken in hun eigen tijdschema leven en daar geen enkele concessie in doen, logisch want dat is wat Monniken zijn en doen.

Uiteindelijk is het eerste Zundert bier tot stand gekomen door tijdens de overleggen heel veel soorten bier op tafel te zetten en te proeven om uit ze zoeken waar ze van houden en wat ze goed en lekker bier vinden. Uiteindelijk zijn er 3 bieren gemengd, de koperen kleur die hier uitkwam dat moest het bier gaan worden. Daarnaast moest het bier moest bitter en iets kruidig zijn.

Het bier is met aandacht, goede zorg en rust gebrouwen binnen een trappisten abdij door en met monniken.

Het team bestaat uit 4 personen:

1. Abt van het klooster (Guido Belle)
2. Brouwbroeder (Broeder Christiaan)
3. Brouwmeester (Constant Keinemans)
4. Commercieel adviseur (Henri Reuchlin)
5. Het bier van Zundert.

Wat ze hier anders doen is bv. dat de tarwe hier geplet wordt en niet gemalen om zo de vliesjes/kafjes van het mout heel houden, om als natuurlijk filterbed te fungeren tijdens het filteren. Als het bier eenmaal gefilterd is worden de vliesjes gebruikt voor veevoer. Wat ze hier ook anders doen dan gebruikelijk is de 2 tanks waar de fermentatie plaatsvindt worden maar voor de helft gevuld, hierdoor zijn de gisten veel actiever waardoor het bier uiteindelijk veel smaakvoller wordt.

Het afvullen van de flesjes bier doen ze niet in Zundert maar word gedaan in Tilburg, tevens gist het bier ook daar na op fles. De brouwerij is pas in 2012/2013 veranderd van boerderij naar brouwerij. In de brouwerij zit een glazen wand waar spanten achter zitten, deze hebben ze bewust zo moeten laten aangezien die spanten monumentaal zijn. Brouwerij de Kievit is een kleine brouwerij, in het begin maakte ze ongeveer 3000 hl dat is opgelopen naar 5000 hl.

De Bieren van Zundert:

Het eerste bier wat de monniken in 2013 gemaakt hadden was de Zundert 8 Tripel:

• 8% alc.
• Eigenwijs (weerbarstig)
• Smaken van Zundert door de kruiden
• Kruidig en koperblond
• Het is een eigentijds trappistenbier
• THT van 3 jaar
• Serveren op 12℃

• 10% alc.
• Typische Zundert kruidigheid
• Donker en fluweelzacht
• Het is een zware jongen
• direct te drinken maar zeer zeker ook mogelijk om enkele jaren te rijpen
• Serveren op 12℃

In 2023 bestond Brouwerij De Kievit 10 jaar waardoor een bier is ontwikkeld wat lichter is en ook gewoon aan tafel gedronken kan worden in het gastenhuis, de 8 & 10 zijn daar te stevig voor. Dit is Refter 4, Lichtblond (Refter verwijst naar de eetzaal van het Klooster):

• 4% alc.
• Rogge
• Typische Zundert kruidigheid
• Aroma’s van Grapefruit, steenfruit en koriander
• Fijne bitter in de afdronk
• Serveren op 7℃

Typerend aan Zundert bieren is dat er gebruik wordt gemaakt van een beetje rookmout, dit verwijst ten eerste aan de rijke historie van turf dat werd gewonnen in Zundert en geeft tevens een mooi midden pallet in de smaak. Ook bevatten de bieren gagel wat uit eigen tuin wordt gewonnen, gagel is slechts een toevoeging en geen vervanger van hop. Maar wel een kleine toevoeging met een grote impact in de smaak en aroma.

Er is veel aandacht besteed aan het logo van het bier, het moet passen bij de traditie maar wel dat het een jonge eigentijdse brouwerij is. Het logo bestaat uit een kievit die zijn kop boven het gras uit steekt. De naam verwijst naar boerderij de kieviet zoals de boerderij ooit begon. Het woord Zundert is heel traditioneel geschreven, en de letter ‘d’ in Zundert is zo gemaakt dat het lijkt op de kuif van de kievit.

Brouwerij de kievit is niet alleen een brouwerij maar het is en blijft ook het huis van de (mannelijke) monniken.

Chimay

In het zuiden van België in de provincie Henegouwen, tref je de Abdij Notre-Dame de Scourmont in Chimay, met een paar honderd meter verderop een museum, een ruim restaurant en winkel genaamd ‘Espace Chimay’. Hier kun je een leerzame rondleiding doen wat de geschiedenis van de Abdij, de bieren en het brouwproces goed inzichtelijk maakt. Ook maakt Chimay kazen die er volop te koop zijn.

Abdij Notre-Dame de Scourmont.

De Abdij Notre-Dame de Scourmont is te bezoeken. Het is mooi, rustgevend, nostalgisch en goed onderhouden. Je kan er een heerlijke kleine wandeling maken in de tuin, de begraafplaats bezoeken en de Kapel bekijken wat nog steeds wordt gebruikt voor het gebed. Nog altijd zijn hier de monniken in alle rust en vrede aan het werk. Maar je zal hier geen vleugje van de hop aroma’s ruiken, mout zien of een ketel bier zien brouwen.

In 1862 werd het 1ste bier in de Abdij Notre-Dame de Scourmont gebrouwen (tegenwoordig gebeurt dat in Baileux, dat tussen Chimay en de abdij ligt).

Net als elke andere Abdij waar bier gebrouwen wordt is het brouwen van bier ontstaan vanuit sociaal oogpunt gebaseerd op sterke maatschappelijke en ecologische waarden, met in dit geval om de regio Chimay te helpen; ‘de wereld in de best mogelijke staat houden voor de toekomstige generaties’.

In eerste instantie met het brouwen van bier op basis van het water dat ze in overvloed konden halen uit de natuur van deze moerasachtige plateaus waar Scourmont op gelegen is. Er werden waterputten geslagen in de Abdij, om zo het water te winnen. Het was 25 juli 1850 toen een tiental monniken van West Vleteren zich op het plateau van Scourmont een trappistenklooster te vestigden uit naam van de pastoor van Virelles, de abt Jean-Baptiste Jourdin en de prins van Chimay, Joseph de Riquet de Caraman. In 1871 werd het een volwaardige abdij.

De abdijgemeenschap groeide snel in de eerste jaren en bestond eind 19de eeuw uit 80 monniken. Vandaag de dag zijn er nog maar een twintigtal en zij leven volgens de regels van de trappisten.

In 1996 is op initiatief van het kloostergemeenschap ‘stichting openbaar nut Chimay-Wartoise’ opgericht. De kloostergemeenschap van Scourmont wilde een strikte scheiding behouden tussen haar monastieke roeping en haar economische activiteiten; brouwerij, kaasmakerij, herberg. Daarom heeft de kloostergemeenschap haar kapitaal ingebracht in een stichting welke de aandelen van haar bedrijven beheert.

De Bieren van Chimay:

Deze blog is geschreven door Guillaume Coret

Zin in een bierproeverij gekregen!

Neem hier contact op.

Volg Fijn-Proeverij via de socials

 Facebook Instagram